Deniz Sülek ile “Baharın NFT Hâli Sergisi” Üzerine Soru-Cevap

Yeşer Sarıyıldız‘ın küratörlüğünde, 20 sanatçının 50’den fazla eserinden oluşan Baharın NFT Hâli sergisinde eserleriyle yer alan sanatçılardan Deniz Sülek ile NFT kavramını, sanat dünyasındaki yerini ve NFT’nin geleceğini konuştuk. Baharın NFT Hâli sergisini, 30 Mart’a kadar Ortaköy’de yer alan Feriye’de ziyaret edebilirsiniz.

Kısaca kendinden bahseder misin? Hangi disiplinlerde çalışıyor, neler yapıyorsun, kendini nasıl tanımlıyorsun?

Selam ben Deniz. İllüstrasyon ile ilgileniyorum. Duyarlı illüstratör terörüne karşı verdiği amansız mücadelesine şu an NFT camiasında devam eden, 25 yaşında erken emeklilik kovalayan, yarı zamanlı huysuz biriyim. Bu kendimi tanımlamak için yeterli sanırım.

Dijital dünyada var olma ve NFT dünyasına giriş hikayeni bizimle paylaşır mısın? NFT senin sanata bakışında ve yaklaşımında değişim yarattı mı?

Türkiyedeki her NFT sanatçısı gibi benim NFT ye giriş hikayemde “patronsuz ve revizesiz bir şekilde dolar kazanmak” var. Tersi bir durum bana pek inandırıcı gelmiyor. Aslında ilk birkaç ay Shutterstock’tan farkını çözmeye çalıştım. Ancak sonra fazla umrumda olmadı. Sanırım NFT’yi “yeni” yapan şey insanlara yeni bir yatırım aracı sunabiliyor olmak. NFT, sanata bakış açımı değiştirmedi ancak hali hazırda kendi tarzımın ve işlerimin destek görüp beğenilmesi (ki piyasa işlerinden daha kirli bir tarzım vardır) üzerine daha da gitmemi sağladı. 

NFT’nin sanat dünyasını değiştirdiğini ya da tamamen değiştireceğini düşünüyor musun?

NFT sanat dünyasını şöyle etkiledi bence; sanat camiasında hele ki benim de içinde bulunduğum illüstrasyon alanında lobicilik çok fazla. Yetenekli olan değil çevresi olan, duyarlı illüstratör terörü yapan her zaman göz önünde bulunuyordu. Daha sosyal olmayan, kendi sanatını üreten sanatçılar pek göz önünde olamıyor işlerini sergileyemiyordu. Ancak NFT mevzusu patladığında, yani iş global anlamda kendini koleksiyonerlere göstermeye geldiğinde işler tam tersine döndü. Çevre veya duyar kasmanın hiç bir önemi kalmadı. Burada yılda bir illüstrasyon çizip, bütün sergi ve etkinlikleri onunla kapatan, bütün piyasa işlerini toplayan illüstrasyon camiasının “oligarkları” patır patır döküldüler. Ben de bunu izlerken çok eğlendim.

NFT’leri sence başka nerelerde kullanmaya başlayacağız? Yoksa azalarak bitecek mi?

NFT’lerin biteceğini sanmıyorum. Çünkü işin iki boyutu var. Yüksek fiyatlara satılan değerli işler üretmek veya çok çok düşük fiyatlara küçük alıcılara üretilen fazla edisyonlu ucuz işler. İlk bahsettiğim değerli NFT’lerin geleceği hakkında pek emin konuşamam, işin o kısmı kripto para ile zenginleşen yeni burjuvazinin bu yeni hobisinden ne zaman sıkılacağı ile alakalı. Ancak ikinci bahsettiğim edisyonlu ucuz iş kısmının biteceğini sanmıyorum. Çünkü burada alıcı kitle kendi içinde çok büyük hacimli bir al-sat pazarı kurduğu için burada dönen devamlı bir gelir var ki alım gücünün düşük olduğu yerlerde bu çok daha değerli bir ikinci gelir kapısı.

NFT dünyası fiziki sanat dünyasını da etkileyebilir mi? Evetse, nasıl?

Tabii ki etkiler. Serbest piyasanın kuralları bu şekilde işliyor zaten. Artık sanat camiası için yeni ve çok büyük bir pazar var. Bu geçiş, Türkiye gibi sadece sanat yaparak hayatınızı devam ettiremeyeceğiniz ülkelerde çok daha hızlı ve etkili bir şekilde olacaktır. 

NFT ile birlikte bağımsız sanatçıların önü açılıyor mu? Yoksa bildiğimiz dünyanın sadece bir yansıması mı?

Sanat üretiminde para kazanmanın birincil amaç olduğu hiçbir durumda tam anlamıyla bağımsızlıktan söz edilemez. Günümüz dünyasında serbest piyasanın kuralları nasıl işliyorsa NFT için de bu durum geçerli. Örneğin geçtiğimiz aylarda yaşanan “pepe the frog” furyasında kurbağa çizmeyen NFT artistleri pazarda kendine yer bulamadığı için küçük büyük her sanatçının deliler gibi ünlü kurbağa “meme”i üzerinden sanat eseri ürettiğine şahit olduk. Şu an aynı durum edisyonlu, ucuz karakter işlerin yer aldığı pazarlarda “Ape” temalı işler üzerinden yürüyor. Bağımsızlıktan bahsedebileceğimiz tek durum revize yememek veya iş sürecine karışılmaması.

NFT dünyasına adım atmak isteyen sanatçılara platform seçimi, collector’lara ulaşma, fiyatlandırma yapma gibi konularda önerilerin nelerdir?

Yeni girmek isteyen sanatçılar öncelikle hemen en popüler marketlere bodoslama atlamasınlar. Pazar araştırması çok önemli. Kripto dünyasında onlarca ağ var ve her marketin kendi ağları var. En ünlü markette iş yapmak şu anda bence çok avantajlı bir durum değil. Örneğin Opensea’de binlerce büyük ve kaliteli işin arasında kendinizi gösterme yarışına girmek yerine, solana ağında işlem yapan ve hacim olarak çok daha düşük olan “Solsea” marketinde NFT’lerini yayınlayarak oranın kralı olmaya çalışmak bazı durumlarda daha avantajlı olabilir. Tabii ön araştırmanız, bir marketing ekibiniz veya geçmişiniz varsa, biraz birikiminiz varsa büyük marketlere oynamak daha etkili. Ancak öncelikle sanatçı bu işten ne istediğini bilmeli ve hamlelerini ona göre yapmalı. Unutmayın dijital olarak “Amerika yeniden keşfediliyor”. O yüzden yerinizi iyi seçmek önemli.